(c) Thinkstock
Dat het anders moet, beseft nochtans zelfs Juncker, de Europese Commissievoorzitter. In verschillende nota’s lanceerde hij pistes over het toekomstige Europa. Zo was er woensdag de publicatie van een vijfde ideeënnota, over de financiën. Tussen de klassieke promopraatjes door leest u in die nota ook 36 maal het woord ‘hervorming’. Zou de Europese elite dan toch voluit tot het besef komen dat er écht iets moet gebeuren?
Vastgeroest
Verschillen tussen Noord en Zuid zien we niet enkel in België, ze zijn zo mogelijk nog sterker in de EU. Geld is daarbij het plak- en smeermiddel van de 'ever closer union', zoals De Morgen op 27 juni schreef. Alle verschillen tussen lidstaten moeten immers worden afgekocht. Slechts een enkeling bekommert zich over het belang van het geheel. Resultaat? Bijna tachtig procent van de EU-uitgaven zit vast in nationale enveloppes in een rigide cyclus die alles bij elkaar dertien jaar in beslag neemt. Vast en vastgeroest.
Daardoor is het krabben wanneer de Europese grenswacht Frontex nieuwe patrouilleboten wil bestellen om onze buitengrenzen te bewaken. Daardoor plant Europa in 2018 opnieuw meer dan 640 miljoen euro te spenderen aan toetredingssteun voor Turkije, alle stoere verklaringen ten spijt. Even onbegrijpelijk is dat eenzelfde project vaak op verschillende manieren ondersteuning kan ontvangen en de toezichtregels zo complex zijn dat een leger EU-bureaucraten nodig is om alles te overzien. En dan nog is het rapport van de Europese Rekenkamer jaar na jaar pijnlijk helder: gebuisd.
Omdat niemand de stopknop lijkt te vinden, heeft het Europese budget meer weg van een vervallen landhuis met talloze koterijen dan van een slagvaardig en toekomstgericht instrument dat de noden van de Europese belastingbetaler dient. Europa is sterk in het steeds opnieuw uitvinden van nieuwe doelstellingen, zonder oude prioriteiten af te schaffen. De N-VA-Europarlementsleden zullen alvast tegen dergelijke wanbegrotingen blijven stemmen.
Brexit biedt ook opportuniteit
De brexit biedt Europa een unieke gelegenheid om schoon schip te maken. De Britten dragen vandaag immers meer bij aan de Unie dan ze eruithalen. Hun vertrek slaat een gat in de begroting van jaarlijks 10 tot 13 miljard euro. Op dezelfde manier voortploeteren is dus eenvoudigweg onmogelijk. Snijden wordt onvermijdelijk.
Op dit punt zou de recente ideeënnota verder moeten durven gaan. Waarom wordt nergens een omvattend onderzoek van de huidige uitgaven aangekondigd, zoals gevraagd door de Europese Rekenkamer? Is het echt nodig dat de Unie wandelpaden in Kroatië aanlegt? Of een popacademie bouwt in een land als Duitsland? De burger verdient een duidelijk antwoord op dat soort vragen. De meerwaarde van iedere euro die Europees wordt uitgegeven, moet aangetoond kunnen worden.
Maar het moet ook dieper gaan dan louter het herzien van een aantal uitgaven. Het ondoorzichtige systeem van vandaag moet volledig worden herdacht. Het Verenigd Koninkrijk bedong onder Thatcher bijvoorbeeld een belangrijke korting op zijn bijdrage en ook andere nettobetalers hebben een reeks aftrekken bekomen. België geniet overigens ook van een gunstmaatregel. Met de brexit zal de oproep om die kortingen af te schaffen steeds luider klinken.
Tijd voor realisme
Besparen? Hervormen? Sommigen kijken liever naar de inkomstenzijde van het Europese budget. Eurofederalisten, de naïeve bouwers van de Europese superstaat, houden vol dat nieuwe belastingen een einde zullen maken aan het eigenbelang van de lidstaten. Het tegendeel is waar.
Een eigen budget voor de eurozone en nieuwe Europese belastingen zullen schokken die sommige lidstaten afzonderlijk treffen, gezamenlijk opvangen, klinkt het. Het geheel van de Unie kan zo garant staan voor een enkele lidstaat die in zwaar weer terechtkomt. De realiteit is echter dat zo’n gezamenlijk budget broodnodige nationale hervormingen zal afremmen. Waarom nog voor eigen deur vegen, wanneer de factuur kan worden doorgeschoven naar de Europese belastingbetaler?
Tijd voor realisme. Tijd dat de Europese machthebbers hun ogen openen. Een Europese politieke unie ligt niet in het verschiet. Dromen van Macron als Europese zwaluw, zal de Europese lente niet inluiden. Het verschil kunnen we maken door op het Europese beleidsniveau die taken te vervullen waar Europa echt het verschil kan maken en een duidelijke meerwaarde kan bieden. Andere overheidstaken moeten worden opgenomen door beleidsniveaus die dichter bij de burgers staan. Dat blijkt alvast ook uit die recente peiling. Als Europa er niet in slaagt om zijn meerwaarde te bewijzen, dan zullen velen alleen maar eurokritischer worden.
