Zonder begrotingsrealisme barsten zeepbellen snel

Gwendolyn Rutten die een paars-groene zeepbel blaast. Herinnert u zich die foto? December 2019, de voorzitster van Open VLD krijgt het premierschap aangeboden door de PS, maar botst op een - toen nog - ‘puur blauwe’ Alexander De Croo. Het beeld van die zeepbel beklijft wel. Mooi op het eerste gezicht, maar vanbinnen vooral lucht. Vivaldi samengevat.

Deze nieuwe regering heeft haar boodschappenlijstje klaar liggen, maar de portefeuille is leeg. Haar budgettaire tabel doet vermoeden dat er 3,5 miljard tot 4 miljard euro extra uitgaven komen. Maar wie het regeerakkoord naast de simulaties van het Planbureau legt, komt makkelijk aan het dubbele en meer. Veelal gaat het om structurele uitgaven, waar eigenlijk geen geld voor is. Of toch? De begrotingstabel geeft een overzicht van enkele besparingen en nieuwe belastingen, maar ook die rammelen aan alle kanten.

Meest vernoemd worden de minimumbelasting voor multinationals en de digitale belasting die zal worden ingevoerd voor internetgiganten (de zogenaamde GAFA-taks). Een analyse van het Europese studiecentrum Ecipe (European Centre for International Political Economy) voorspelt tot 10 miljard euro minder buitenlandse investeringen in België als die budgettaire fata morgana’s op een fiscaal onverstandige manier worden uitgewerkt. Toch denkt deze regering dat die taksen ons netto zullen opbrengen. Vanaf 2023 samen zelfs 400 miljoen euro. Dat is cijfergegoochel in de marge, terwijl de pensioen- en zorgkosten alleen al in de vele, vele miljarden lopen. Vivaldi rekent zich rijk.

Natuurlijk is het niet rechtvaardig dat grote internetspelers gigantische winsten maken in Europa en hier zo goed als geen belastingen betalen, terwijl onze kleinere ondernemingen zich blauw betalen. Die gedateerde belastingregels moeten worden aangepast aan het digitale tijdperk van de 21ste eeuw. De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), de denktank van de geïndustrialiseerde landen, is het meest geschikte forum om daarover afspraken te maken. Een multilaterale aanpak die effectiviteit moet combineren met de garantie dat onze (Europese) economie geen concurrentienadeel oploopt. Als daar geen consensus over mogelijk is, zijn gezamenlijke Europese afspraken een alternatief.

En net daar wringt het Vivaldi-schoentje, twee keer zelfs. De regering-De Croo belijdt een Europese aanpak, of toch in schijn. Want in realiteit geeft ze nu al aan in haar eentje-alleentje te zullen handelen. De informatienota van Egbert Lachaert (Open VLD) en Conner Rousseau (sp.a) eiste dat België bij de invoering van een digitaks minstens met een reeks andere Europese lidstaten samen zou optreden. Die zin werd in het finale regeerakkoord van De Croo en Paul Magnette (PS) geschrapt. Ook helemaal alleen zal Vivaldi doorzetten.

Eerder maakte Frankrijk zich die illusie ook al. Het nam sneller initiatief, in zijn eentje. Eventjes toch. Eén jaar bracht de Franse digitale belasting 280 miljoen euro op. Daarna trok Emmanuel Macron de stekker eruit en voerde hij de taks af, omdat Amerika met een handelsoorlog dreigde. Waarom zou een gelijkaardige eenzijdige Belgische actie niet dezelfde Amerikaanse reactie uitlokken? Waarbij de factuur vooral in Vlaanderen zou terechtkomen, want 68 procent van de Belgische export naar de Verenigde Staten is Vlaams.

Het paars-groene telraam is niet alleen onrealistisch in de voorgestelde aanpak, het lijkt dat ook in de gebudgetteerde opbrengst. Bovendien spreekt Vivaldi zichzelf tegen. In het regeerakkoord wordt benadrukt dat de geïnde digitale belasting de EU toekomt. Blinde euroliefde. Maar als de regering die centen aan Europa wil laten, waarom schrijft ze dan in een andere passage 100 miljoen euro in op de Belgische begroting? En hoe haalbaar is die 100 miljoen, wetende dat het zes keer grotere Frankrijk afklokte op een opbrengst van maar 280 miljoen?

De Vivaldisten willen ‘het vertrouwen in de politiek herstellen’. Een nobele ambitie, die het best niet vertrekt van hoge woorden, maar van doordachte daden. Anders wacht de glijbaan van torenhoog gecommuniceerde verwachtingen naar achterblijvende daden, tot uiteindelijk maar povere resultaten. Daar hebben we helaas al meerdere paars-groene voorbeelden van gezien. Van gegarandeerd 1.500 euro pensioen netto, naar bruto, tot we zullen nog wel zien wat budgettair kan.

Van een nieuwe politieke cultuur, naar een internationaal postje voor Kris Peeters, tot een nog steviger in het vlees zittend leger van 20 vicepremiers, ministers, staatssecretarissen en 838 kabinetsmedewerkers. Terwijl de zomernota van Bart De Wever (N-VA) en Magnette nog mikte op een slanke crisisregering van maar tiern ministers.

Wacht de aanval op de grootste internetspelers hetzelfde afglijdende parcours? Van een gedegen internationale aanpak naar een Vivaldesk isolationisme, tot uiteindelijk minder investeringen in België? Een digitale taxatie biedt nochtans zeker mogelijkheden om de belastingdruk te verlagen of minstens correcter te spreiden. Zodat iedereen zijn eerlijke deel betaalt, en de Vlamingen die hard werken, sparen en ondernemen wat minder.

Dat realiseer je niet met slogans en een linkse symboolaanpak, maar met een vastgehouden internationale focus en een gedegen begrotingsrealisme. Want zeepbellen barsten snel. De vraag is in wiens gezicht.