(c) gettyimages
Europa ontwaakt uit zijn zomerslaap. Volgende week zoeken de Europese tenoren de schijnwerpers terug op. Maandag herstart de absurde pendel van het Europees Parlement richting Straatsburg. Op het eind van de week houden de staats- en regeringsleiders een informele top in Bratislava over de toekomst van de EU. Zonder de Britten. En woensdag is er ook de traditionele State of the Union van Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker.
Het worden vast interessante beelden voor de camera's, maar laten we daarbij vooral niet uit het oog verliezen wat gisteren in Athene gebeurde. Zes zuidelijke EU-landen (naast Griekenland, Frankrijk en Italië ook Spanje, Cyprus en Malta) kwamen er samen om een 'zuiderse as' te smeden tegen de budgettaire orthodoxie die Duitsland en vele andere noordelijke lidstaten verkiezen.
Zonder er een karikatuur van te willen maken, is het duidelijk dat deze landen een visie hebben die haaks staat op wat veel Vlamingen willen. Op hun mediterrane menu staan nieuwe Europese transfers, dure Europese projecten of het extreem laten vieren van de budgettaire teugels. Recepten die alvast niet in de smaak vallen bij vele Vlamingen. Zeker als het de bedoeling is om de factuur door te schuiven naar het noorden. Naar onze spaarders en belastingbetalers. Alsof wij geen zware hervormingen en besparingsoefeningen moeten doorvoeren.
De brede Britse schouders
De Zuiderse Zes zijn niet de enigen die hun invloed willen vergroten. Ook de zogenaamde Visegrád-landen zaten deze week samen om hun strategie voor de Europese top te bespreken. De eerste ministers van Hongarije, Slovakije, Tsjechië en Polen spraken elkaar in de marge van een economisch forum in de Poolse stad Krynica. Ze zullen in Bratislava alvast ook een lijstje op tafel leggen met nieuwe voorstellen om de EU te hervormen.
Die nieuwe Oost-Europese wind is soms verfrissend. De politieke correctheid is er minder verstikkend, het respect voor de eigen culturele identiteit stukken groter. Het risico bestaat echter dat we worden weggeblazen. Want ook de nieuwe lidstaten kiezen in de eerste plaats voor hun eigen belangen. Wie bijvoorbeeld de Europese begroting wil afslanken, vindt in deze netto-ontvangers een serieuze tegenstander.
En wij? Hoe zorgen wij ervoor dat ónze belangen verdedigd worden aan de Europese tafel? Wie zijn ónze dichtste Europese vrienden? Het Europese machtsevenwicht kantelt. Op veel domeinen nam het Verenigd Koninkrijk de leiding van de groep landen die meer vertrouwen stellen in de markt en in correcte vrijhandel. Het was Brits premier Cameron die de continue groei van de Europese begroting een halt toeriep.
Eenmaal de Britten de Unie effectief verlaten, neemt de macht van deze groep af ten voordele van de mediterrane landen die de economie meer willen sturen. Ook in Nederland, Ierland en de Scandinavische landen houden ministers hun hart vast bij de gedachte dat ze zich niet meer kunnen verschuilen achter de brede Britse schouders.
De blik naar het noorden
Om onze invloed veilig te stellen en te vergroten, moeten ook wij op zoek naar nieuwe bondgenoten. Wie denkt dat samenwerking binnen de groep van de zes stichtende landen van de EU daarvoor het geschikte forum biedt, negeert de realiteit. Frankrijk en Italië kiezen immers voor een radicaler verhaal, terwijl Nederland intussen naarstig de deur en andere partners zoekt. Overigens grenst ook de Benelux-samenwerking aan de absolute irrelevantie.
Om een dam op te werpen tegen deze nieuwe realiteit, zullen we onze blik naar het noorden moeten richten. Nederland en Finland kiezen voor een strikter budgettair en monetair verhaal, Denemarken spreekt erg duidelijke taal over migratie en in de Scandinavische landen zijn er partners voor een modern milieu- en energiebeleid. Zijn dat niet precies de visies die ook de Vlamingen in grote lijnen delen?
Dit is geen oproep om de spanningen tussen noord en zuid of tussen oost en west te laten oplopen. De crisissen waar de EU mee kampt, kunnen enkel worden opgelost als er voldoende vertrouwen en politieke wil is om samen te werken. Toch mogen we niet naïef zijn. Het zou van gezond verstand getuigen dat ook de kleine en noordelijke lidstaten de koppen eens bij elkaar steken.
